Odkrywaj Szydłów: zamek i zabytkowe miasteczko otoczone murami i pachnące śliwką. Przedstawiamy ofertę turystyczną 2024 na zwiedzanie Szydłowa.
Mury obronne wraz z Bramą Krakowską
Mury obronne wraz z Bramą Krakowską wzniesione w poł. XIV w. przez króla Kazimierza Wielkiego z miejscowego wapienia. Stworzyły z Szydłowa miasto warowne o pow. 7 ha, strzegące granic Małopolski. Obecnie zachowały się cztery odcinki o długości około 700 metrów. Na mury można wejść i poczuć się jak miejski strażnik w dawnych czasach.
Jagielloński Pałac Królewski
To jedyna, integralnie zachowana, średniowieczna rezydencja królów polskich w dawnych granicach Królestwa Polskiego. Podzielona jest na dwie części: reprezentacyjną – audiencyjną i prywatną komnatę. Król Władysław Jagiełło wizytował Szydłów aż 17 razy, a podczas pobytów w Szydłowie, sprawował w pałacu sądy. Na placu zamkowym odbywają się różnego rodzaju imprezy plenerowe, m.in. turnieje rycerskie czy święto śliwki.
W zamku można zwiedzić prywatną komnatę królewską wraz z kominkiem, zaś w przyziemiu salę tortur oraz unikatowy na ziemiach polskich zabytek techniki – średniowieczne piece hypokaustyczne, które służyły do ogrzewania sali tronowej ciepłym powietrzem.
Muzeum Zamków Królewskich
Muzeum Zamków Królewskich to jedyna taka placówka w Polsce, prezentująca tematykę zamku szydłowskiego w szerokim kontekście polskim i europejskim. Znajduje się w Skarbczyku, który sam w sobie jest budynkiem o niezwykle złożonej genezie, powstałym na fundamentach dwóch średniowiecznych, cylindrycznych wież.
W muzeum znajduje się 10 makiet zamków 3D: dwa z Szydłowa (Zamek w Szydłowie w dobie średniowiecza oraz wczesnej nowożytności, cesarski kompleks w Akwizgranie, zespół palatialny w Wiślicy, pałac papieski w Awinionie, pałac Wielkich Mistrzów w Malborku, kompleks rezydencjalny w Vincennes, zamek Karola IV w Karlštejnie, pałac królewski w Wyszehradzie, Wawel w Krakowie. Makiety wykonane są w technologii druku 3D.
Prawdziwą chlubą muzeum są figury znanych postaci, żyjących na przełomie XIV i XV wieku, wykonane w skali 1:1. Manekiny zostały wykonane w prestiżowej Lorifactor Metalworks Łukasza Lewandowskiego z Łodzi, specjalizującej się w odtwórstwie przedmiotów ze średniowiecza. Ceramiczne głowy zostały wykonane w pracowni rzeźbiarskiej łódzkich artystów: dr Magdaleny Walczak i dr Marcina Mielczarka. Do odtworzenia strojów postaci użyto m.in. tkanin specjalnie sprowadzonych z Azji. Szczegóły poszczególnych strojów, obuwia, płaszczy, zapinek czy uzbrojenia wprawiają w zachwyt. Jeżeli chcecie Państwo zobaczyć jak naprawdę wyglądał Zawisza Czarny, wójt średniowiecznego Szydłowa, król Władysław Jagiełło i jego córka Jadwiga Jagiellonka, król Ludwik Węgierski, król Kazimierz Wielki czy król Karol IV Luksemburski, to dokładniej odwzorowanych postaci, nie znajdziecie w całej Polsce.
Aplikacje multimedialne skierowane są głównie do dzieci: „Oblężenie Zamku”, „Turniej Rycerski”, „Mapa zamków w Polsce i Europie”, „Dzieje Szydłowa”.
W piwnicy Skarbczyka zaaranżowanej na piwnicę zamkową, odtwarzane są kilkuminutowe filmy: „Uczta” oraz „Audiencja”. Filmy przedstawiają hipotetyczne sceny z pobytu króla Władysława Jagiełły i królowej Anny Cylejskiej na Zamku w Szydłowie (przedział lat 1402-1416). Filmy zintegrowane są z aplikacjami: „Piec” oraz „Beczka”. Filmy w pewnym momencie zatrzymują się, a w aplikacjach należy wykonać pewne zadania, żeby odtwarzanie filmu mogło zostać wznowione.
Musimy więc, przy pomocy dotykowego panelu rozpalić w piecu, aby ogrzać królewską salę audiencyjną. Ciepło i dym wydobywający się z pieca są jak najbardziej realne i symulują działanie prawdziwego hypokaustum, którego relikty można oglądać w pobliskim pałacu.
Muzeum daje jeszcze jedną możliwość „przeniesienia się w czasie”. Wyposażone jest w stereoskop, dzięki któremu archiwalne zdjęcia Szydłowa można oglądać w rewelacyjnym efekcie przestrzenności. Każdy budynek, postać, drzewo, na zdjęciu staje się osobnym obiektem. Widz ma wrażenie jakby cofnął się w czasie i na żywo oglądał Szydłów sprzed 100 lat.
Całość dopełniają atrakcyjne wizualnie i merytorycznie ekspozycje, m.in. dziejów Szydłowa, rezydencji królewskich w Polsce i Europie, gablot z eksponatami odkrytymi w Szydłowie podczas eksploracji archeologicznych, kasetonu z monetami, manuskryptów i ilustracji, tzw. „okien wiedzy” dla dzieci.
Goście muzeum mogą skorzystać z aplikacji Księga Gości, gdzie mogą opisać swoje wrażenia z wizyty, a na e-maila wysłany zostanie stosowny certyfikat, potwierdzający wizytę w Szydłowie, który można sobie w domu wydrukować.
Żywe lekcje historii
Walory Muzeum Zamków Królewskich, Jagiellońskiego Pałacu Królewskiego, otaczających miasto murów obronnych wraz z kilkusetletnimi świątyniami czynią z Szydłowa znakomite miejsce do organizowania tutaj żywych lekcji historii.
Uczniowie klas IV-VIII szkół podstawowych mogą utrwalić swoją wiedzę na temat postaci i wydarzeń o doniosłym znaczeniu dla kształtowania polskiej tożsamości kulturowej, m.in.:
- Kazimierz Wielki: był w Szydłowie 7 razy. Otoczył miasto murami obronnymi, wniósł kościół pw. św. Władysława. Jego postać w ubiorze królewskim znajduje się w muzeum.
- Władysław Jagiełło: był w Szydłowie 17 razy. Za jego rządów zbudowano na zamku w Szydłowie pałac królewski, będący jedyną, zachowaną do naszych czasów w niezmienionej formie, średniowieczną siedzibą królów polskich na ziemiach dawnego Królestwa Polskiego. Rzeźby Jagiełły i królowej Jadwigi Andegaweńskiej znajdują się na placu zamkowym. W muzeum oglądać można znakomicie odwzorowaną postać króla wraz z jego córką Jadwigą Jagiellonką.
- Zawisza Czarny. Postać najsłynniejszego, polskiego rycerza w pełnym uzbrojeniu znajduje się w muzeum.
- Bitwa pod Grunwaldem. Replika obrazu Jana Matejki w Jagiellońskim Pałacu Królewskim.
- Na placu zamkowym znajdują się rzeźby książąt i królów polskich.
- Na skwerze przed synagogą można oglądać około 2-metrowe postaci słynnych Polaków: Mikołaj Kopernik, Tadeusz Kościuszko, Maria Skłodowska-Curie, Józef Piłsudski, Czesław Miłosz, Władysław Reymont, Wisława Szymborska, Henryk Sienkiewicz.
Zamkowe Warsztaty ze Średniowiecznym Klimatem
Grupy zwiedzające Szydłów mogą wziąć udział w warsztatach zamkowych (obowiązuje wcześniejsza rezerwacja):
Questy „Wielki Szydłów” i „Druga strona Szydłowa”
To gratka dla miłośników nietypowego zwiedzania: z rozwiązywaniem rebusów i zagadek.
Nocne zwiedzanie Szydłowa
W wybrane soboty wakacyjne będzie możliwość zwiedzania Szydłowa nocą. Szczegóły i terminy podane zostaną na odkrywaj.szydlow.pl. Wstępne rezerwacje pod nr tel. 41 354 53 13.
Najstarsza synagoga w świętokrzyskim
W północnej części średniowiecznego miasta, w obrębie murów obronnych, znajduje się synagoga. Zbudowano ją w latach 1534-1564, co czyni ją najstarszą w woj. świętokrzyskim i jedną z najstarszych świątyń żydowskich w Polsce. Po gruntownej rewitalizacji zakończonej w 2019 r. śmiało można zaliczyć ją do najlepiej zachowanych tego typu obiektów w naszym kraju.
Do zwiedzania sala modlitw z oryginalnym wnętrzem: Aron ha Kodesz (rodzaj ołtarza w którym przechowywano Torę – świętą księgę), skarbona, świeczniki, odblaśnice, fragmenty polichromii. Bardzo bogata kolekcja judaików m.in. korona Tory, jady, księgi, przedmioty wykorzystywane podczas obrzędów religijnych. Rzeźby i płaskorzeźby wybitnego rzeźbiarza, prof. Kazimierza G. Zemły: Mojżesz, Dawid Psalmista, Wrota do przeszłości.
Obecnie synagoga nie pełni już funkcji kultu religijnego. W tzw. babińcu swoją siedzibę ma Miejsko-Gminne Centrum Kultury.
Kościółek z 650-letnią polichromią
Kościół pw. Wszystkich Świętych to najstarszy zabytek Szydłowa z piękną, gotycką polichromią figuralną z ok. 1375 roku. Odrestaurowano ją na początku XXI w. Spod ręki średniowiecznych malarzy wyszły piękne w swej prostocie sceny z Nowego Testamentu, m.in. najlepiej zachowane „Siedem radości Maryi”, czy też sceny pasyjne. Interesująco prezentuje się pasmo scen przedstawiających siedem grzechów głównych. Każdy grzech symbolizowany jest przez zwierzę na którym wjeżdżają do piekła grzesznicy.
W 2017 r. pod posadzką świątyni odkryto krypty z pochówkami średniowiecznymi. Dalsze badania archeologiczne w tym zakresie odkryją, być może, nowe karty z fascynującej przeszłości Szydłowa.
Ruiny szpitala i kościoła pw. Ducha Świętego
Ruiny szpitala i kościoła pw. Ducha Świętego. Obok cmentarza parafialnego w Szydłowie, poza murami miejskimi, znajdują się ruiny dawnego kościoła pod wezwaniem Ducha Świętego oraz szpitala dla ubogich i starców. Obiekt powstał w XVII wieku. Po rewitalizacji w 2018/19 r. został udostępniony do zwiedzania. Stanowi ciekawy przykład obiektu łączącego w sobie funkcje kultu religijnego i szpitalnictwa.
Kościół przez Kazimierza Wielkiego fundowany
Kościół pw. św. Władysława to zaledwie jeden z dwóch kościołów w Polsce pod tym wezwaniem (drugi znajduje się w Kunowie, również w woj. świętokrzyskim). Jako jedyny zabytek Szydłowa wzniesiony nie z wapienia, a z cegły. Ufundował go król Kazimierz Wielki, wg legendy, jako jeden z siedmiu kościołów pokutnych za spowodowanie śmierci ks. Baryczki z Krakowa. Kościół można zwiedzać bez biletu, o ile nie odbywają się w nim obrzędy religijne. W pobliżu kościoła znajduje się XVIII-w. dzwonnica zbudowana w linii muru obronnego oraz ruina średniowiecznej wikarówki.
Klatka błaznów i królewski tron
Wśród innych, interesujących atrakcji, wymienić należy tron królewski w pałacu, na którym można zasiąść jako król i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie oraz klatka błaznów w rynku, do której można wejść i przez chwilę poczuć się jak miejski złoczyńca.
Park miejski z ciekawą geologią
W 2022 r. do użytku oddano park miejski. To zielona strefa wypoczynku dla mieszkańców, a także ciekawe miejsce dla turystów m.in. ze względu na interesujące odsłonięcie geologiczne będące pomnikiem przyrody. To pionowa skała wapienna o wysokości ok. 10-12 m i długości około 100 metrów z warstwowaniami przekątnymi wielkiej skali. Te osadowe skały powstały w wyniku erozji Gór Świętokrzyskich i osadzania materiału w strefie brzegowej ciepłego morza – Paratetydy około 11 mln lat temu. W parku znajduje się m.in. duży plac zabaw dla dzieci, siłownia zewnętrzna, miejsce na ognisko wraz z altanami.
Plac zabaw jak zamek
Duży plac zabaw znajduje się także obok synagogi. Nawiązuje do charakterystycznych obwarowań miejskich. Głównym elementem placu jest widoczny na zdjęciu zamek. Ponadto wyposażony jest w huśtawki, zjeżdżalnie, skałkę do wspinania, tyrolkę. Wstęp bezpłatny. Dzieci mogą tu przebywać tylko pod opieką rodziców/opiekunów. Duży plac zabaw oraz siłownia zewnętrzna znajdują się w parku miejskim.
Po śliwki do Szydłowa
Nieznany jest dokładnie czas, kiedy w okolicach Szydłowa zaczęto uprawiać śliwki. Już jednak w XIV-wiecznych zapisach znajdujemy informacje o ogrodach w Szydłowie z których płacono tzw. ogrodne. W XVIII wieku celnicy zatrzymali na Wiśle dwóch Żydów z Szydłowa. Okazało się, że przemycali śliwki. Dzisiaj Gmina Szydłów jest największym zagłębiem śliwkowym w Polsce. Uprawianych jest tutaj ponad 40 różnych odmian śliw na obszarze ponad 1700 ha. Oprócz śliwek surowych sadownicy oferują lokalny produkt, jakim jest wędzona śliwka szydłowska. Suszenie odbywa się na tzw. „laskach”. Metoda ta pozostaje niezmieniona od wielu pokoleń. Zbiór owoców prowadzony jest od sierpnia do października. Partie przeznaczone do suszenia są ręcznie segregowane, a następnie podwędzane w specjalnych, tradycyjnych suszarniach. Owoce wędzi się gorącym powietrzem wraz z dymem uzyskanym ze spalania twardego drewna liściastego: dębu, grabu, buka lub drzew owocowych. Dużą popularnością cieszy się inny produkt tradycyjny: śliwowica szydłowska, a także różnorodne przetwory ze śliwek m.in.: powidła, soki, konfitury i słodycze. Można je nabyć w punktach informacji turystycznej i punktach handlowych/gastronomicznych na terenie miasta.
Corocznie w Szydłowie odbywa się duża impreza plenerowa – Święto Śliwki. W tym roku impreza planowana jest na 10 i 11 sierpnia 2024 r. Dostępne będą różnego rodzaju produkty ze śliwek, wystawy, będzie można obejrzeć pokazy starodawnego wędzenia śliwek „na laskach”. Na rynku stanie duży lunapark dla dzieci.
Uwaga: W dniach 8-12 sierpnia, ze względu na imprezę, ze zwiedzania wyłączony będzie Jagielloński Pałac Królewski.
Program „Poznaj Polskę”
Zespół staromiejski w Szydłowie znajduje się na liście punktów edukacyjnych ministerialnego programu dofinansowania wycieczek szkolnych „Poznaj Polskę”.
Praktyczne informacje na temat zwiedzania
Obsługą ruchu turystycznego zajmują się Punkty Informacji Turystycznej prowadzone przez Miejsko-Gminne Centrum Kultury w Szydłowie. Informacje na temat godzin otwarcia obiektów, cen biletów, parkingów itd. znajdziesz w zakładce Zwiedzanie Szydłowa – informacje praktyczne.